HALİT ZİYA ÖYKÜLERİNDE YAZMA EDİMİ
Abstract
Halit Ziya Uşaklıgil, yazdığı yüz elliye yakın öyküsüyle, modern Türkçe
öykünün önemli isimlerinden biri olmasına rağmen büyük ölçüde romanları
ile öne çıkarılan bir yazar olagelmiştir. Bu çalışmanın amacı Halit Ziya
öykülerinde ―modern birey olma hali‖nin ―yazma edimi‖ üzerinden nasıl
temsil edildiği, özellikle ben-anlatıcının günlük, mektup ve anı defterlerini
kullanarak iç dünyasını okura nasıl aktardığı, bu aktarmayı, temsili nasıl
sorunsallaştırdığı ve bütün bunların geleneksel hikâye anlatıcılığından nasıl
ayrıştığını çözümlemektir. İncelenen öykülerde bazı anlatısal özellikler tekrar
eden bir yapıya sahiptir. Bu yapının şu üç temel özelliği mevcuttur: a) Birçok
öykü, günlük-mektup ya da anı biçiminde ben-anlatıcı kullanılarak
yazılmıştır, b) bu anlatıların genelinde çerçeve hikâye kullanılarak bir başka
ben-anlatıcı anlatılanları nakletme işlevini yüklenir 3) anlatı içerisindeki çoğu
―yazma edimi‖ eksik ve tamamlanmamış olmalarıyla dikkat çeker.
İncelemede ortaya konan bu üç noktanın Halit Ziya yazınında geleneksel
hikâye anlatıcısının dönüşüme uğratılmasına, anlatmanın, yazmanın ve
temsilin sorunsallaştırılmasına karşılık geldiği öne sürülmektedir.