Türk Bankacılık sisteminde net faiz marjı belirleyicilerinin tespit edilmesi ve etkinlik analizi

Abstract

Bu çalışma, Türk Bankacılık sistemi içinde net faiz marjı ile maliyet ve karlılık etkinliklerinin belirleyicilerini araştırmayı ve bankacılık sektörü üzerindeki etkilerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Literatürde net faiz marjının belirleyicilerinin analizinde Ho ve Saunders (1981)'in Tacir Modeli ile Klein (1971)'e dayandırılan Mikro ekonomik Firma Teorisi Modeli temel alınmaktadır. İki farklı yaklaşım genel olarak benzer metodolojiyi kullanarak aynı sonuçlara ulaşmaktadır. Çalışmada Net faiz marjı belirleyicilerinin tespit edilmesi amacıyla Maudos ve Guevara(2004)'nın modeli temel alınmakla birlikte Angbazo (1997), Valverde ve Fernandez (2005) ve Wong (1997)'un çalışmalarında kullandıkları değişkenlerden yararlanılmıştır. Net faiz marjının belirleyicilerinin tespit edilmesine yönelik ekonometrik çalışma, Türkiyede 2003-2015 yılları arasında sürekli olarak faaliyet gösteren kamu, özel ve yüzde yüz yabancı sermayeli toplam 23 bankanın çeyrek dönem mali verileri ve makro ekonomik veriler ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada panel veri analizi yöntemi kullanılarak sonuçlar, dinamik ve statik regresyon yöntemine göre birlikte değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında net faiz marjı tespit edilen 23 bankanın 2006-2015 çeyrek dönem verileri kullanılarak maliyet ve karlılık etkinliği değerleri veri zarflama analizi yöntemi ile hesaplanmıştır. Aracılık yaklaşımı ile gerçekleştirilen etkinlik analizinde Das ve Ghosh (2009)'un çalışmasındaki metodoloji uygulanmıştır. Karlılık ve maliyet etkinlik değerlerini etkileyen değişkenler TOBIT regresyon analizi ile tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar göstermektedir ki; özellikle 2009 krizinden sonraki dönemde bankaların net faiz marjları azalmaya başlamış, faiz dışı gelirler ile oparasyonel maliyetlerin banka karlılığı üzerindeki etkisi artmıştır. Türk bankacılık sisteminde ilgili dönemde karlılık etkinlik değerleri maliyet etkinliği değerlerine göre daha düşük performans göstermiştir. Bu da sağlıklı bir bankacılık sistemi açısından karlılık etkinliği belirleyicilerinin önemini vurgulamaktadır. Anahtar Kelimeler: Türk Bankacılık Sektörü, Bankacılıkta Etkinlik, Net Faiz Marjı, Kar Etkinliği, Maliyet Etkinliği, Veri Zarflama Analizi, TOBIT Regresyon Analizi.

This study aims to investigate the determinants of cost and profit efficiencies along with net interest margin within the Turkish banking system and to determine their effects on the banking sector. In the analysis of the determinants of the net interest margin in the literature, Ho and Saunders's (1981) the dealer model is taken as a basis. Investigating the determinants of net interest margin in the study is based on the model of Maudos and Guevara (2004) besides the variables used in the studies of Angbazo (1997), Valverde and Fernandez (2005) and Wong (1997) are also used additionally. The econometric study to investigate the determinants of the net interest margins has been carried out with macroeconomic data and quarterly financial data of 23 banks with public, private and wholly foreign capitals that are continuously operating between 2003 and 2015 in Turkey. In the study, panel data analysis was used and results were evaluated together with dynamic and static regression method. In the second part of the study, the cost and profit efficiency values of the 23 banks whose net interest margins were determined by using the 2006-2015 quarterly data were calculated by data envelopment analysis method. The methodology of Das and Ghosh (2009) was applied in the efficiency analysis through intermediation approach. The variables affecting profit and cost efficiency values were determined by TOBIT regression analysis. The results obtained in the study show that; net interest margins of banks started to decrease especially after the crisis of 2009 and the effect of non-interest income and operational costs on bank profitability increased. In the Turkish banking system, the profit efficiency values were lower than the cost efficiency values in the analyzed period. This result emphasizes the significance of the determinants of profit efficiency in terms of a healthy banking system. Keywords: Turkish Banking Industry, Banking Efficiency, Profit Efficiency, Cost Efficiency, Data Envelopment Analysis, Net Interest Margin, TOBIT Regression Analysis, Panel Data Analysis