Türkiye'de Banka Aracılığında Ticaret Finansmanını Belirleyen Faktörler

Abstract

Ticaret, ekonomik büyümenin temel itici güçleri arasında yer alır. Daha önce kaleme alınan akademik çalışmalar ticaret finansmanının ticarete desteğini ortaya koymuştur. Tezimiz, önemli bir gelişmekte olan pazar olan ve ayrıca dünyanın geri kalanıyla güçlü ve geniş ticari bağlara sahip Türkiye'de banka aracılığında ticaret finansmanını belirleyen faktörlere odaklanmaktadır. Bu çalışmada, banka aracılığında ticaret finansmanını Akreditif (LC) ile endeksliyoruz. LC, uluslararası ticarette riskleri azaltmaya yönelik bir araç olarak düşünülebilir ve gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye, banka aracılığının riski ortadan kaldıran niteliği açısından iyi çıkarımlar sağlamaktadır. Bu tez kapsamında, Türk bankalarının bilanço dışı kalemlerinden ve yatırımcı sunumlarından derlenenbir veri setine dayanan ve Türkiye'de banka aracılığında ticaret finansmanının belirleyicilerini saptayan bir model oluşturuyoruz. Türk bankacılık sektörü varlıklarının %95' inden fazlasını temsil eden otuz üç Türk bankasını içeren ve 2002 ile 2022 yılları arasındaki seksen bir mali çeyreği kapsayan bir panel veri kümesi üzerinde olağan en küçük kareler (OLS) regresyonunu kullanıyoruz. Ticaret Finansmanı literatürüne katkılarımız manuel olarak bir araya getirilmiş yeni bir veri kümesini, Türkiye'de LC arzında bilanço, sahiplik, banka türü ve belirsizlik faktörlerinin etkisini mikro düzeyde test eden yeni bir model oluşturulmasını, ayrıca kriz ve kredi derecelendirme notu değişikliği dönemlerine odaklı ek analizleri içermektedir. Test sonuçlarımız, Türkiye'de LC arzının belirlenmesinde sermaye, krediler, mevduat, şube sayısı, mülkiyet, banka türü ve belirsizliğin önemli unsurlar olduğunu göstermektedir. Ayrıca, yaptığımız ek analizler, yabancı sermayedarlara sahip Türk bankalarının kriz dönemlerinde dış ticaret finansmanını azaltma eğiliminde olduklarını ve 2008 Küresel Mali Krizi'nin Türk bankalarının dış ticaret finansmanı aracılığı faaliyetleri üzerinde uzun vadeli dönüştürücü bir etki yarattığını göstermektedir.

Trade has always been among the main drivers of economic growth. Previous academic works demonstrated the value of trade finance in facilitation of trade. This study focuses on bank-intermediated trade finance in Türkiye, which is an important emerging market with strong and wide trade ties with the rest of the World. We define bank-intermediated trade finance with Letter of Credit (LC). LC can be considered as a tool to reduce risks in international trade and Türkiye, being an emerging market, provides good implications for risk eliminating nature of bank-intermediation. We, for the first time gather a manually collected data set from Turkish Banks' off-balance sheet items and investor presentations and build a model to capture the determinants of bank-intermediated trade finance in Türkiye. We employ ordinary least squares (OLS) regression on a panel data comprising thirty-three Turkish banks representing more than 95% of the sector's assets and eighty-one fiscal quarters from 2002 to 2022. Our contributions include a novel data set that is mostly hand-collected, a new model which tests the impact of balance-sheet, ownership, bank-type and uncertainty factors on LC issuance in Türkiye on micro-level as well as additional analyses that focus on crises and rating change periods. Our results suggest that capital, on-balance credits, deposits, branch number, ownership, bank type and uncertainty are important elements in the determination of LC supply in Türkiye. Moreover, our additional analyses show that banks with foreign shareholders tend to cut trade finance during crises, and the 2008 Global Financial Crisis had a long-term transformative impact on Turkish banks' trade finance intermediation.