Türkiye'deki üniversite kütüphanelerinin mobil geleceği

Abstract

Mobil telefonlar konuşmanın çok ötesinde işlevlere sahip mobil bilgisayarlar haline geldiklerinden eğitim, ticaret başta olmak üzere pek çok sektör mobil teknolojilere uyum sağlamak için yeni yapılanmalara gitmektedir. Cisco‟ya göre 2015 yılı sonunda kablosuz internet sabit geniş bant interneti geride bırakacaktır. Küresel mobil veri trafiği her sene ikiye katlanmaktadır. Bilgi toplumunda bilginin değerli bir meta haline gelmesi üniversitelerin bir şirket gibi maddi değer üreten kurumlar şeklinde algılanması sonucunu doğurmuştur. Bugün rutininde ağ üzerinde veri üretip paylaşan akademinin ihtiyaç duyduğu araştırma desteğinin de ağ üzerinde olması önemlidir. Üniversite kütüphanelerinin varlık nedenlerinden biri olan araştırma desteğinin mobil teknolojilere adaptasyonu 2007‟de Iphone cihazının piyasaya sunulmasıyla yaygınlık kazanmıştır. Dünyada üniversite kütüphanelerinin önemli bir kısmı internet siteleri kadar mükemmel mobil web siteleri sunmaktadır. Ayrı mobil web sitesi veya site uygulaması, mobil katalog, mobil uyumlu veritabanları, QR kodlar, Arttırılmış Gerçeklik (AR) uygulamaları, SMS referans hizmeti üniversite kütüphanelerinde sunulan yaygın mobil hizmetlerdir. Temel kütüphane hizmetlerinin mobilden verilebiliyor olması geleceğin üniversite kütüphanesi modelinin mobil kütüphane olacağı görüşünü doğrular niteliktedir. Dünyada yaygın bir eğilim olan mobil bilgi hizmetlerinin Türkiye‟deki üniversite kütüphanelerinde varlığını araştırmak, uygulamalarını ortaya koymak amacıyla rastgele 7 bölgeyi temsilen vakıf ve devlet üniversitesi kütüphanelerinden oluşan 30 merkez kütüphane örneklem olarak seçilmiştir. Veri toplamak için 28 sorudan oluşan elektronik bir anket kütüphane yöneticilerine e-posta ile yöneltilmiştir. Sorular dünyada üniversite kütüphanelerinde sunulmakta olan mobil hizmetlere dayanarak hazırlanmıştır. Araştırma sonucunda Türkiye‟de üniversite kütüphanelerinde mobil teknolojilere yönelik hizmetler veya konuya gösterilen önemin dünyayla yakın bir seviyede olduğu tesbit edilmiştir. Ayrıca ilk kez bu çalışmada bugüne değin literatürde sadece bina, bütçe, personel, koleksiyon, kullanıcı şeklinde 5 öğe olarak ifade edilen kütüphane öğelerine, teknoloji ve internetin etkisiyle hizmetlerde yaşanan dönüşüm nedeniyle, „Bilgi ve iletişim Teknolojileri(BĠT Altyapı) Altyapı‟ maddesinin bir öğe olarak eklenmesinin zorunluluğu vurgulanmıştır.

Mobile phones are becoming mobile computers having abilities well beyond conversation, and thus, many sectors are adapting themselves to mobile Technologies, especially education and commerce. According to the data provided by Cisco, by the end of year 2015, wireless internet connection will surpass fixed broadband Internet services. Global mobile data traffic doubles every year. The occurrence of information as a valuable commodity in the information world have caused the perception that universities have become pseudo-corporations producing material values. In their routine work, academia produces and shares data over the network and it is imperative that the required research support be on the network, too. The adaptation of research support, which is one of the reasons university libraries do exist, into mobile technologies have been common with the introduction of Iphone device. An important part of university libraries throughout the world provide mobile websites as perfect as their conventional institutional websites. Separate mobile website or website applications, mobile catalogue, mobile-adaptive databases, QR codes, Augmented Reality (AR) applications, SMS reference services are common mobile services offered by the university libraries. The fact that basic services could be offered through mobile technologies confirm that the future university library model will be one accessed via mobile route. In order to investigate the presence of mobile information services, which constitute a common tendency over the world, and to research the applications of it, a random choice of 7 regions in Turkey was selected as samples, comprising of 30 central libraries of foundation and state universities. To collect data, an electronic survey with 28 questions was prepared and submitted to library managers. The questions were prepared according to the mobile services offered by the university libraries throughout the world. At the end of the research, it was determined that Turkish mobile technology-related services are almost the same in level with the other countries. In addition, for the first time, the need of a mandatory infrastructure-related addition (Information and Communication Technologies – ICT) to the available list of library items, namely building, budget, personnel, collection, and patrons, due to the conversion observed in the services as affected by technology and internet was stressed.