Browsing by Author "Vurgun, Rozelin"

Filter results by typing the first few letters
Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Master Thesis
    Derin Düşünme 17 Ay Sonra Faydacı Davranışla İlişkili
    (2025) Vurgun, Rozelin; Yılmaz, Onurcan
    Ahlaki bilişin İkili İşlem Modeli (İİM) derin düşünmenin sezgisel süreçleri geçersiz kılarak faydacı yargıyı desteklediğini öne sürmektedir. Ancak, İİM'yi destekleyen çalışmaların çoğu, sınırlı dış geçerlilikleri ve psikopatiyle ilişkisi nedeniyle eleştirilen varsayımsal kurban ikilemlerine dayanmaktadır. Bu çalışmada, Zaman 1'de (N = 1,200), Oxford Faydacılık Ölçeği'nin tarafsız iyilik ve araçsal zarar olmak üzere iki boyutunun yanı sıra derin düşünmeyi, düşünme stillerini ve bilişsel yeteneği ölçülmüştür. On yedi ay sonra, Zaman 2'de (N = 321), gerçek ahlaki davranışlarını değerlendirmek için tasarlanmış teşvikli ekonomik oyun olan Parasal Vagon İkilemi'ni oynamak için Zaman 1'deki aynı katılımcılar tekrar davet edilmiştir. Ayrıca karar gerekçelerini (örneğin ahlaksızlık, erdem ahlakı, deontoloji, faydacılık, kadercilik ve eşitsizlikten kaçınma). Sonuçlar, Zaman 1'deki derin düşünme puanlarının Zaman 2'deki faydacı davranışı yordayarak İİM'yi desteklemiştir. Ancak, ne tarafsız iyilik ne de araçsal zarar Zaman 2'deki faydacı davranışı yordamamıştır. Ek olarak, yalnızca faydacı gerekçelendirme faydacı davranışla pozitif olarak ilişkiliyken, tarafsız iyilik faydacı, deontoloji, erdem ahlakı ve eşitsizlikten kaçınma dahil olmak üzere çeşitli gerekçelendirmelerle pozitif olarak ilişkili bulunmuştur. Bu bulgu, tarafsız iyilik alt ölçeğinin faydacı ahlaktan ziyade daha genel bir ahlaki eğilimi yansıtabileceğini düşündürmektedir. Ek olarak, dindarlık derin düşünme ile faydacı davranış arasındaki ilişkide aracı rolü oynamıştır. Bu bulgu ise muhtemelen dindarlar ile olmayanlar arasındaki epistemik normlardaki farklılıklardan kaynaklanıyor olabilir (örneğin, otoriteye ve geleneğe güvenmek ile kanıta dayalı akıl yürütme). Genel olarak bulgular, derin düşünmenin faydacı davranış üzerindeki uzun vadeli yordama gücünü, faydacı karardaki olası epistemik norm farklılıklarını ve ahlak çalışmalarında davranışsal ölçümler kullanmanın önemini vurgulamaktadır.