İstanbul Cibali Yenileme Alanının Kent Morfolojisinin Gelişimi ve Değişimi

Abstract

Özet: Haliç’in güney kıyısı boyunca dizilen yerleşmelerden biri olan Cibali, kıyı şeridine Haliç Surları’nın semte adını veren Cibali Kapısı ile açılır. Semtin iskânı Bizans döneminde başlar, Osmanlı döneminde nüfusun çoğunluğunu Müslüman ve Rumlar oluşturur. Cibalikapı İskelesi, ağırlıklı olarak yolcu taşımacılığına hizmet eder, ayrıca kıyı boyunca kereste, odun depoları ve tekne bakım atölyeleri (kalafathaneler) yer alır. Bu atölyeler ve ahşap evler nedeniyle Cibali Kapı çevresi büyük Haliç yangınlarından en fazla etkilenen yerlerden biri olur. Her yangın sonrası yeniden üretlen bu dokuya 1884’te Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası da eklenir.

Bildirimizde yoğun tarihi ve kültürel birikime sahip olan “Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası ve yakın çevresi” nin üretm ve işletme ömrünü tamamlayarak kapatlması; Kadir Has Üniversitesi’ne tahsisi; 5366 sayılı yasa ile birlikte Cibali Yenileme Alanına dönüşümü; Kentsel, Tarihi, Kentsel Arkeolojik, I. Derece Arkeolojik Sit Alanı içerisinde birçok kentsel katmanla birlikte korunması; kent morfolojisinin mekan ve biçim bağlamında yapısal özellikler ile gelişimi ve Kadir Has Üniversitesi Cibali Kampüsü’ne dönüşümü ile alana sağlanan katkıyı anlatmayı amaçlar.

Yenileme alanı statüsü ile Kentsel ve Tarihi Sit Alanı içerisindeki Cibali Yenileme Alanının yönetmi Yenileme Kurulları sorumluluğuna bırakılır. Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası yapılarının da yer aldığı, toprak üstü tarihi, kültürel, mimari değerlerin ve toprak alt arkeolojik katmanların bir arada bulunduğu, yeni yapılaşmanın bu değerlerle geliştği bir kültür ve eğitm alanı olarak dönüşür.

Cibali Yenileme Alanındaki adalarda, mevcut alan ve tarihi doku analiz çalışmaları sonucunda, arkeolojik buluntular dikkate alınarak, alan içerisinde mevcut tarihi yapı-yeni yapı ilişkisinin korumacı bir yaklaşımla nasıl kurulduğu, çevrenin nitelikli gelişiminin ön planda değerlendirildiği yeni işlevi ile tasarım süreci analiz edilir