Ani Arkeolojik Alanı Kazı ve Koruma Çalışmalarının Çağdaş Koruma Yöntemleri Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

Ani, Kars ilinde, Türkiye ile Ermenistan sınırında yer alan ve UNESCO Dünya Miras Listesi'ne arkeolojik mirasıyla dahil edilen tarihi bir yerleşimdir. Kent, tarih öncesi dönemden 16.yüzyıla kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olup, günümüzde mimari bütünlüğünü koruyabilmiş bazı kültürel miras yapıları ve kalıntıları ile korunmaktadır. Ani'nin, tarihsel süreçte geçirdiği işgaller, fetihler, iklim koşulları ve depremler gibi nedenler sonucu terkedilmiş ve korunması gereken değerleri zarar görmüştür. Yüksek lisans tez çalışmasında, Ani'nin kültürel ve arkeolojik mirasının korunması için 19.yüzyıldan günümüze kadar uygulanan koruma müdahaleleri incelenmiş, uluslararası kültürel miras koruma anlayışlarına paralel olarak değerlendirilmiş ve öneriler geliştirilmiştir. Tezin birinci bölümünde, Ani'nin coğrafi konumu ile tarihsel ve kültürel gelişimi kronolojik sırayla incelenmiştir. Sonraki bölümde, Ani Orta Çağ Kenti'nin önemli kültürel miras yapıları ve kalıntıları, mimari özellikleri, tahribat-onarımları ve günümüzdeki durumları incelenmiştir. Tezin son bölümünde ise, 19.yüzyıldan itibaren, Ani'nin kültürel miras yapılarına ve arkeolojik alanına yönelik yapılan kazı ve koruma çalışmalarının tarihsel süreci ve uygulamaları incelenerek, çalışmalar çağdaş koruma ilke, yöntem ve yaklaşımları perspektifinden değerlendirilmiştir.

Ani is a historic settlement located in Kars province, near the border between Turkey and Armenia, and it was included in the UNESCO World Heritage List due to its archaeological heritage. The city has hosted numerous civilizations, spanning from the prehistoric erat o the 16th century, and today it is preserved with some cultural heritage structure and remnants that have managed to maintain their architectural integrity. Throughout its history, Ani has been abandoned and its values damaged due to invasions, conquests, climatic conditions, and eartquakes, among other factors. In the master's thesis, the conservation interventions implemented from the 19th century to the present day fort he protection of Ani's cultural and archaeological heritage conservation approaches, and suggestions have been developed. The first section of the thesis explores Ani's geographical location and its historical and cultural development in chronological order. The following section investigates the significant cultural heritage structures and remnants of the Medieval City of Ani, their architectural features, damage-repair processes, and their current condition. The final section of the thesis examines the historical process and practices of excavation and conservation efforts conducted on Ani's cultural heritage structures and archaeological sites since the 19th century, evaluating these efforts from the perspective of contemporary conservation principles, methods, and approaches.