Adı Vasfiye filminde odaklayıcı değişimleri ve filmin hikayesinin deneyimlenmesi

Abstract

The wants and obstacles of the character Vasfiye contradict each other, in the narratives formed by changing focalizers, throughout Adı Vasfiye (Atıf Yılmaz, 1985). In spite of this, by the end of the film, the viewer understands the object of narration Vasfiye and accepts her as a fictional character. This dissertation covers the research of the dramaturgy of the spectator and studies the usage of the narration strategies' relationship with the story of the film. The methodology of this dissertation, deriving from my own experience as a viewer, is following the footsteps of the director. In order to follow the footsteps of Atıf Yılmaz, the film's changing focalizations are analysed by the tools of narratology, and in order to evaluate the analysis, the concepts of mimetic faculty and liberated embodied simulation are utilized. The usage of the concepts of focalizer and filmic narrator, which are the agents separated from each other by the questions "who sees?" and "who speaks?" are used in the analysis of the film, to show which events are changing which character's mental processes we are seeing. The evaluation derived from the analysis of the film explains the empathic experience through the male characters who become Vasfiye while trying to understand her, by the concepts of mimetic faculty and the liberated embodied simulation. The information derived from this dissertation is that, there exists an mimetic experience which transcends the control and pleasure of the looker over the one who is being looked at, and this experience is formed through corporeal processes. And what Atıf Yılmaz does with the narration of the film is, to let the audience experience what has happened to him.

Atıf Yılmaz'ın Adı Vasfiye (1985) filmindeki değişen odaklayıcıların oluşturduğu anlatılarda Vasfiye karakterinin istek ve engelleri birbirleri ile çelişir, çakışır. Fakat buna rağmen film bittiğinde seyirci, anlatı nesnesi Vasfiye'yi anlar ve onu bir kurmaca karakter olarak kabul eder. Bu tez çalışması filmin seyirci dramaturjisini araştırmayı, filmin kullandığı anlatım stratejisinin filmin hikayesi ile olan ilişkisini çalışmayı kapsıyor. Tezin metodolojisi kendi seyirci deneyimimden yola çıkarak yönetmenin ayak izlerini takip etmek oluyor. Atıf Yılmaz'ın ayak izlerini takip etmek için anlatıbilimin araçları ile filmin odaklayıcı değişimleri analiz edilip, analizin değerlendirmesi mimetik yeti ve serbest bedenlenmiş simülasyon kavramları ile yapılıyor. Film analizinde anlatıbilimin "gören kim?" ve "konuşan kim?" soruları ile birbirinden ayırdığı eyleyicileri, yani odaklayıcı ve sinemasal anlatıcı kavramları kullanılarak, hangi olayın etkisiyle hangi karakterin zihinsel süreçlerinin gösterildiği görülüyor. Filmin analizinin değerlendirmesinde Vasfiye'yi anlamaya çalışırken adeta o olan, onunla bir olan erkek karakterler üzerinden yaşanılan empati deneyimi mimetik yeti ve serbest bedenlenmiş simülasyon kavramları ile açıklanıyor. Tezin sonucunda çıkan bilgi, bakanın baktığı üzerinde kontrol ve haz sahibi olmasının ötesinde mimetik bir deneyimin de olduğu ve bu deneyimin bedensel imkanlarımız sayesinde gerçekleştiği, filmin anlatımıyla Atıf Yılmaz'ın yaptığının da kendi başına geleni seyirciye yaşatması oluyor.