Transfeminizmin Duygulanımsal Çevresi: Türkiye'nin Güncel Alternatif Tiyatrosunda Cinsiyete Meydan Okumak

Abstract

Trans-dışlayıcı feminist söylemlerle birlikte artan transmizojini ve transfobinin giderek görünür hale gelmesi, Türkiye'nin güncel alternatif tiyatrosundaki trans temsillerinin karmaşık duygusal manzaralarını anlamak için incelikli bir duygulanım analizini de gerektirmektedir. Duygulanım kuramına temellendirilmiş bu çalışma, trans performanslarında kullanılan stratejileri ele almaktadır. Artan transfobi ve muhafazakâr politikalar arasında alternatif tiyatro, ötekileştirilmiş seslerin direniş ve yaratıcı dışavurumları için mühim bir alan olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma, trans deneyimlerinin tasvirini sınırlandıran ve stereotipleri destekleyen melankoli, üzüntü ve acı gibi duygulanımların ana akım anlatılarda önceliklendirilmesini inceleyerek Türkiye'deki güncel alternatif tiyatroda yaygın olan melodramatik unsurları araştırmaktadır. Esmeray Özadikti ve Seyhan Arman gibi sanatçıların kilit performanslarını yakın okumak, transfeminist sanatçılar tarafından kullanılan mizah, ironi, öfke ve direnç gibi, hâkim anlatıları bozguna uğratan çeşitli duygulanımsal ifade biçimlerini belirginleştirmektedir. Bu analiz trans duygulanımını bireysel bir deneyimin ötesinde geniş kapsamlı güç dinamikleriyle şekillenen sosyal ve kültürel bir olgu olarak incelemektedir. Sara Ahmed'in 'duygulanım ekonomisi' ve 'duyguların sosyalliği' kavramlarına dayanan bu çalışma, Türkiye alternatif tiyatrosunda duyguların nasıl dolaşımda olduğuna odaklanmaktadır. Arşiv araştırmasıyla desteklenen bu çalışma, duygulanım kuramı, performans çalışmaları, kuir ve trans çalışmalarını bir araya getirmektedir. Böylelikle, trans temsillerinin daha dikkatli anlaşılmasını ve trans performanslara içkin olan duygulanımsal ve politik karmaşıklıkların daha kapsamlı tanınmasını savunmayı amaçlamaktadır. Bu yaklaşım, indirgeyici anlatılara meydan okuyup trans yaşamlarını ve deneyimlerini oluşturan çeşitli duygusal boyutları vurgulamakta ve sonuç olarak da Türkiye'nin sosyopolitik bağlamında trans görünürlüğü ve temsiliyeti etrafında şekillenen söylemleri güçlendirmektedir.

The increasing visibility of transmisogyny and transphobia, alongside the transexclusionary feminist discourse, necessitates a nuanced affective analysis to understand the complex emotional landscapes within trans representations in Turkey's contemporary alternative theatre. This study, grounded in affect theory, examines the strategies employed in trans performances. Amid heightened transphobia and conservative politics, alternative theatre emerges as a crucial site for the resistance and creative expressions of marginalized voices. This research delves into the melodramatic elements prevalent in contemporary alternative theatre in Turkey, assessing how affects like melancholia, sadness, and suffering are often privileged in mainstream narratives, which leads to reinforcing stereotypes and limiting the portrayal of trans experiences. Close readings of key performances by artists like Esmeray Özadikti and Seyhan Arman highlight the diverse affective registers employed by transfeminist artists, including humor, irony, anger, and resilience, to disrupt dominant narratives. This analysis explores trans affect as not only an individual experience but also a social and cultural phenomenon shaped by broader power dynamics. Drawing on Sara Ahmed's concepts of 'affective economies' and the 'sociality of emotions,' this thesis examines how emotions circulate within Turkish alternative theatre. Supplemented by archival research, this study combines affect theory with performance studies, queer and trans studies. In this way, it aims to contribute to a cautious understanding of trans representation and advocate for a broader recognition of the affective and political complexities inherent in trans performances. This approach challenges reductive narratives and highlights the diverse emotional dimensions that constitute trans lives and experiences, ultimately enhancing the discourse around trans visibility and representation within Turkey's sociopolitical landscape.