Elif Şafak Denemelerinde Feminizmin İzleri

Abstract

Bu çalışmamızda, Elif Şafak’ın gazete ve dergilerde yayınlanan deneme yazılarını derlediği dört deneme kitabı, sabit karşılaştırmalı analiz ve söylem analizi yöntemleriyle incelenerek, bu kitaplarda yer alan yazılardaki kadın-erkek, kadın-kadın ikili karşıtlıkları, yazarın kadına özgün bakış açısı ve bu bakış açısında yazarın feminist söylemleriyle çelişen ifadeler olup olmadığı, yazarın egemen ataerkil söylemin yeniden üretilmesine katkıda bulunup bulunmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Sabit karşılaştırmalı analiz yöntemiyle, dört kitap taranmış ve çalışmamıza uygun olabilecek, tekrar gösteren temalar çerçevesinde metin örnekleri seçilmiş, bu örnekler, gruplara ayrılarak, yukarıda adı geçen başlıklara ve temalara hizmet edip etmediği, mevcut teoriler baz alınarak saptanmaya çalışılmış ve eleştirel söylem analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Feminizmin elbette ki tek bir görüşü ya da algısı bulunmamaktadır. Bu konuda üretilmiş sayısız teori mevcuttur. Bu çalışmada özellikle feminizmin çıkış noktası olarak ele alınan ikili karşıtlıklar/ikilikler baz alınmıştır. Diğer temalar da ikili karşıtlıklar/ikilikler üzerinden, yeni karşıtlıklar kümeleri yaratılıp yaratılmadığı, mevcut kümelerin beslenip beslenilmediği dikkate alınarak şekillendirilmiştir. Sonuçta Şafak’ın kadın erkek ikili karşıtlıklar kümesine hizmet eden, ataerkil söylemi yeniden üreten, kendi içerisinde yeni kadınlık kümeleri ya da stereotipler yaratan ve bir kümeyi diğerine ötekileştiren açıklamaları, karşılaştırmalı örneklerle tespit edilmiştir.

In this body of work, four books by Elif Şafak containing her essays published in various newspapers and magazines are discussed constant comparative analysis and discourse analysis to derive binary oppositions in male-female & female-female relationships, the female-centered perspective of the author and consecutive feminist approach to identify if her point of view conflicts with the feminist rhetoric or contributes to the reproduction of the dominant patriarchal discourse. The four books have been dealt with using constant comparative analysis and relevant repeating themes have been selected and categorized to compare with existing theories, identify if they serve the feminist discourse and analyze in relation to the topics mentioned above in the light of critical discourse analysis. Feminism supersedes any single perspective or perception. A limitless number of theories have been constructed in this subject. This analysis focuses on binary oppositions/dualities as a starting point. The rest of the themes have been developed considering binary oppositions/dualities, whether they reproduce new sets of oppositions or nurture existing sets of discourse. As a conclusion, examples in Şafak’s bibliography which complement the set of male-female binary oppositions, reproduce the patriarchal discourse, produce new sets or stereotypes of femininity or otherize one set to another have been identified with comparative examples.