Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlaline\rİlişkin Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Alman Sigorta Sözleşmeleri\rKanunu’nda ve Avrupa Sigorta Sözleşmesi Hukuku Prensipleri’nde\rYer Alan Düzenlemeler Açısından Değerlendirilmesi\r

Abstract

Sigorta sözleşmesine ilişkin müzakerelerin başladığı andan itibaren oldukça karmaşık hak ve yükümlülüklerden teşekkül\reden bir borç ilişkisi doğmaktadır. Karşılıklı güven ilişkisine dayanan ve dürüstlük kuralının özel bir önemi haiz olduğu bu\rborç ilişkisinde, tarafların birbirlerini aydınlatma yükümlülüğü sözleşmenin kurulması safhasında o kadar esaslı bir role\rsahiptir ki kanun koyucu her iki taraf için de bu yükümlülüğün ifasını özel düzenlemelere tabi tutmuştur. Nitekim 6102\rsayılı Türk Ticaret Kanunu’nda sigortacının aydınlatma yükümlülüğüne yer verilmiş ve sigorta ettirenin sözleşme öncesi\rbeyan yükümlülüğü çok detaylı bir şekilde düzenlenmiştir. Bu kapsamda Kanun’da sigorta ettirenin sözleşme öncesi beyan\ryükümlülüğünü nasıl ifa edeceği ve ifa etmemesi ya da eksik yahut yanlış ifa etmesi halinde doğacak sonuçlar belirtilmiştir.\rAncak ilgili Kanun hükümleri pek çok yönden belirsizlik taşımakta, bu nedenle uygulamada ve öğretide çok farklı şekilde\ryorumlanmaktadır. Sigorta genel şartlarının çoğunun 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce\rkaleme alındığı dikkate alındığında, konuya ilişkin detaylı incelemelerin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı,\rsigorta ettirenin sözleşme öncesi beyan yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde sigortacının sahip olduğu hakları Avrupa Birliği\rSigorta Sözleşmeleri Prensipleri ve mehaz kanun olan Alman Sigorta Sözleşmesi Kanunu ile karşılaştırmalı olarak ele alarak\rincelemektir. Bu çerçevede beyan yükümlülüğünün ihlal edilmesi halinde sigortacının TTK m. 1439’da düzenlenen haklarının,\rbeyan yükümlülüğünün ihlal edilmesinden önce veya sonra öğrenilmesine göre bir ayrıma tabi tutulup tutulmadığı, cayma\rhakkının niteliği ve bu hakka ilişkin olarak ortaya çıkan sorunlar, rizikonun gerçekleşmesi halinde uygulanacak hükümler\ryönünden sigortacının kusurunun belirleyici olmasının yarattığı güçlükler ve sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü ile\rsigortacının aydınlatma yükümlülüğü arasında nasıl bir ilişki kurulması gerektiği üzerinde durulacaktır. Ayrıca çalışma\rsırasında elde edilen bulgular ışığında konuya ilişkin yargı kararları irdelenecektir.\rAnahtar Kelimeler\rSigorta Sözleşmesi, Beyan Yükümlülüğü, Aydınlatma Yükümlülüğü, Cayma, İptal