Mikro-kamusallıklar: Dönüşen kentte dirençli bir pratik olarak sokakta oturmak

Abstract

Her ülkenin, şehrin ya da mahallenin, kamusal alanların kullanımı açısından kendine has bir karakteri vardır. Sokakta oturmak, zaman içinde toplumsal kültürün bir parçası haline gelmiş, kamusal ve özelin ötesinde 'mikro-kamusallıklar' yaratan sosyal bir pratiktir. Mikro-kamusallıklar, beklenmedik sosyal etkileşimler yaratma potansiyeline sahip eşiklerdir. Bu tez, sokakta oturma pratiğini mekânsal, maddi, sosyal, ekonomik ve toplumsal cinsiyetle ilgili yönlerine bakarak incelemeyi amaçlamaktadır. Kent planları bir şehri anlamak için asla yeterli değildir ve kentin çeşitli katmanlarına bakmak şarttır: Tarih, kültür, kimlik, kaybolan ya da yeniden ortaya çıkan kentsel pratikler, eylemler ve hikâyeler bir araya gelerek kentlerin özünü oluşturur. Bu çalışma, sokakta oturmanın, son on yıllarda büyük bir dönüşüme maruz kalan İstanbul'u anlamak için dirençli bir araç olarak kullanılabileceğini öne sürmektedir. Bu çalışma, kentsel ve sosyal dönüşüm altındaki İstanbul'un beş mahallesinde -Kuloğlu-Tomtom, Yeldeğirmeni, Pangaltı, Balat ve Fikirtepe- sokakta oturma pratiğini analiz etmektedir. Gözlemsel yürüyüş, belgeleme ve enformel görüşmelerin sonuçları, yerel tarihsel bağlamlar içinde tartışılmaktadır. Bu mahallelerin sosyal, kültürel ve fiziksel özellikleri, sokakta oturma pratiğinin nasıl geliştiğini ve kentin gündelik yaşamına nasıl katkıda bulunmaya devam ettiğini anlamak için incelenmektedir. Çalışma, bir kentin kentsel dokusunu analiz ederken çoklu katmanları göz önünde bulundurmanın önemini ve kültürel pratiklerin kentsel mekânları şekillendirmedeki önemini vurgulamaktadır. Bu araştırma, İstanbul'un geçmişinden bu yana kamusal pratiklerinde yer alan mikro-kamusal alanı temellük etme hakkına odaklanmaktadır. Bireylerin kültürel tarihindeki bu tür pratikleri takip etmek, fiziksel çevreyi dönüştürürken dikkate alınması gereken önemli ipuçları barındırır.Every country, city, or neighborhood has its own character in terms of the usage of public spaces. Sitting outdoors is a social practice that has become a part of the social culture over time, creating 'micro-public' spaces beyond public and private. Micro-publics are thresholds having the potential to generate unexpected social interactions. This thesis aims to study the practice of sitting outdoors by looking at its spatial, material, social, economic, and gender-related aspects. Urban plans are never enough to understand a city, but looking at its multiple layers is essential: the histories, cultures, identities, disappearing or re-appearing urban practices, acts, and stories come all together and construct the essence of cities. This study suggests that sitting outdoors could be employed as a tool to understand Istanbul as a resilient practice, while it has been subject to a massive transformation in the last couple of decades. This study analyzes the practice of sitting outdoors in five neighborhoods of Istanbul -Kuloğlu-Tomtom, Yeldeğirmeni, Pangaltı, Balat, and Fikirtepe- under urban and social transformation. The results of observational walking, documentation, and informal interviews are discussed in their local historical contexts. The social, cultural, and physical characteristics of these neighborhoods are examined to understand how the practice of sitting outdoors has evolved and how it has continued to contribute to the city's everyday life. The study emphasizes the importance of considering multiple layers when analyzing the urban fabric of a city and the significance of cultural practices in shaping urban spaces. In conclusion, this research focuses on the right to appropriate the micro-public space that has been in public practice since Istanbul's history. Following such practices in the individuals' cultural history are essential hints to be considered while transforming the physical environment.