Derin Düşünme 17 Ay Sonra Faydacı Davranışla İlişkili

dc.contributor.advisor Yılmaz, Onurcan
dc.contributor.author Vurgun, Rozelin
dc.date.accessioned 2025-11-15T14:48:26Z
dc.date.available 2025-11-15T14:48:26Z
dc.date.issued 2025
dc.description.abstract Ahlaki bilişin İkili İşlem Modeli (İİM) derin düşünmenin sezgisel süreçleri geçersiz kılarak faydacı yargıyı desteklediğini öne sürmektedir. Ancak, İİM'yi destekleyen çalışmaların çoğu, sınırlı dış geçerlilikleri ve psikopatiyle ilişkisi nedeniyle eleştirilen varsayımsal kurban ikilemlerine dayanmaktadır. Bu çalışmada, Zaman 1'de (N = 1,200), Oxford Faydacılık Ölçeği'nin tarafsız iyilik ve araçsal zarar olmak üzere iki boyutunun yanı sıra derin düşünmeyi, düşünme stillerini ve bilişsel yeteneği ölçülmüştür. On yedi ay sonra, Zaman 2'de (N = 321), gerçek ahlaki davranışlarını değerlendirmek için tasarlanmış teşvikli ekonomik oyun olan Parasal Vagon İkilemi'ni oynamak için Zaman 1'deki aynı katılımcılar tekrar davet edilmiştir. Ayrıca karar gerekçelerini (örneğin ahlaksızlık, erdem ahlakı, deontoloji, faydacılık, kadercilik ve eşitsizlikten kaçınma). Sonuçlar, Zaman 1'deki derin düşünme puanlarının Zaman 2'deki faydacı davranışı yordayarak İİM'yi desteklemiştir. Ancak, ne tarafsız iyilik ne de araçsal zarar Zaman 2'deki faydacı davranışı yordamamıştır. Ek olarak, yalnızca faydacı gerekçelendirme faydacı davranışla pozitif olarak ilişkiliyken, tarafsız iyilik faydacı, deontoloji, erdem ahlakı ve eşitsizlikten kaçınma dahil olmak üzere çeşitli gerekçelendirmelerle pozitif olarak ilişkili bulunmuştur. Bu bulgu, tarafsız iyilik alt ölçeğinin faydacı ahlaktan ziyade daha genel bir ahlaki eğilimi yansıtabileceğini düşündürmektedir. Ek olarak, dindarlık derin düşünme ile faydacı davranış arasındaki ilişkide aracı rolü oynamıştır. Bu bulgu ise muhtemelen dindarlar ile olmayanlar arasındaki epistemik normlardaki farklılıklardan kaynaklanıyor olabilir (örneğin, otoriteye ve geleneğe güvenmek ile kanıta dayalı akıl yürütme). Genel olarak bulgular, derin düşünmenin faydacı davranış üzerindeki uzun vadeli yordama gücünü, faydacı karardaki olası epistemik norm farklılıklarını ve ahlak çalışmalarında davranışsal ölçümler kullanmanın önemini vurgulamaktadır.
dc.description.abstract The Dual-Process Model of moral cognition (DPM) argues that reflective thinking promotes utilitarian judgment by overriding intuitive deontological responses. However, most studies supporting the DPM rely on hypothetical sacrificial dilemmas, which have been criticized for their limited external validity and their association with psychopathy. In this study, at Time 1 (N = 1,200), we measured cognitive reflection, thinking styles, and cognitive ability alongside the two dimensions of the Oxford Utilitarianism Scale (OUS): impartial beneficence and instrumental harm. Seventeen months later, at Time 2 (N = 321), the same participants were reinvited to complete an incentivized economic game, the Monetary Trolley Dilemma, which is designed to assess their actual moral behavior. They also reported their decision justifications (e.g., amorality, virtue ethics, deontology, utilitarianism, fatalism, and inequality aversion). Results showed that cognitive reflection scores from Time 1 significantly predicted utilitarian behavior at Time 2, providing support for the DPM. However, neither impartial beneficence nor instrumental harm predicted utilitarian behavior at Time 2. In addition, while only utilitarian justification was positively associated with utilitarian behavior, the impartial beneficence correlated positively with several justifications, including utilitarian, deontological, virtue ethical, and inequality aversion. This suggests that the impartial beneficence subscale may reflect a broader moral tendency rather than strictly utilitarian reasoning. Additionally, religiosity moderated the relationship between cognitive reflection and utilitarian behavior, possibly reflecting differences in epistemic norms between religious believers and non-believers (e.g., reliance on authority and tradition vs. evidence-based reasoning). Overall, our findings highlight the long-term predictive power of cognitive reflection on utilitarian behavior, the possible epistemic norms differences in utilitarian reasoning, and as well as the importance of using behavioral measures in studies of morality. en_US
dc.identifier.uri https://hdl.handle.net/20.500.12469/7614
dc.language.iso en
dc.subject Psikoloji
dc.subject Psychology en_US
dc.title Derin Düşünme 17 Ay Sonra Faydacı Davranışla İlişkili
dc.title Cognitive Reflection Predicts Utilitarian Behavior After 17 Months en_US
dc.type Master Thesis en_US
dspace.entity.type Publication
gdc.author.institutional Yılmaz, Onurcan
gdc.description.department Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Psikoloji Ana Bilim Dalı / Psikoloji Bilim Dalı
gdc.description.endpage 79
gdc.identifier.yoktezid 967885
relation.isAuthorOfPublication 9871d16b-164e-4f1d-b0e5-8eef999e6b38
relation.isAuthorOfPublication.latestForDiscovery 9871d16b-164e-4f1d-b0e5-8eef999e6b38
relation.isOrgUnitOfPublication 9390486a-b1dc-46cf-ad5f-31415f0c8b95
relation.isOrgUnitOfPublication acb86067-a99a-4664-b6e9-16ad10183800
relation.isOrgUnitOfPublication b20623fc-1264-4244-9847-a4729ca7508c
relation.isOrgUnitOfPublication.latestForDiscovery 9390486a-b1dc-46cf-ad5f-31415f0c8b95

Files

Collections