Çağdaş Türkiye Sinemasında Alegori ve İktidar

Abstract

Bu çalışma, alegori, iktidar ve sinema arasındaki köklü ilişkiye dair teorik bir çerçeve kurmakta ve bu çerçeve ile iki çağdaş Türkiye filmini ampirik bir analiz yaparak incelemektedir. Alegori, çift katmanlı bir anlatım tekniği olarak tanımlanmakta ve hem bir denetim mekanizması hem de egemen ideolojilere yönelik bir eleştiri yöntemi olarak ele alınmaktadır. Fletcher, Frye ve Honig gibi temel teorisyenlerin yaklaşımlarından yola çıkan bu araştırma alegoriyi metafor ve simgeden ayırmakta ve izleyicileri ahlaki ve entelektüel düşünceye itmedeki eşsiz yeteneğini vurgulamaktadır. Çalışma, görsel ve işitsel potansiyeli sayesinde çok katmanlı hikâye anlatımına özellikle uygun bir araç olan sinemada, alegorinin uygulanışını araştırmaktadır. Ampirik bölümde, Kurak Günler (2022) ve Okul Tıraşı (2021) filmleri modern iktidar alegorileri olarak analiz edilmektedir. Bu filmler, kapalı mekânlar ve sembolik imgeler aracılığıyla sistematik yolsuzluğu, kurumsal ihmali ve hiyerarşik yapıları eleştirmektedir. Detaylı sahne analizlerini içeren bu çalışma, film unsurlarını (görüntü, ses, anlatı ve fikir gibi) daha geniş sosyo-politik bağlamlara bağlamak için Foucault, Bourdieu ve Arendt gibi isimlerin teorik perspektiflerinden yararlanmaktadır. Örneğin, Kurak Günler (2022) küçük bir kasabada yaşanan yolsuzluk ve ekolojik felaketi resmederken, Okul Tıraşı (2021) uzak bir yatılı okulun yalnızlaştırıcı bürokrasisini irdelemektedir. Bu araştırma, alegorinin sinemadaki rolünü, anlatı karmaşıklığı ve sembolik derinliğin dinamik bir etkileşimi olarak vurgulamaktadır. Filmlerin, toplumsal iktidar yapılarının eleştirisini nasıl gerçekleştirdiğini ve izleyiciyi yorumlama sürecine nasıl dahil ettiğini göstermektedir. Çağdaş Türk sinemasına odaklanarak, alegorinin hem bir direniş yöntemi hem de ideolojinin bir yansıması olarak küresel önemini gözler önüne sermektedir. Sonuç olarak, alegorinin iktidar dinamiklerini açığa çıkarma ve eleştirme kapasitesini yeniden teyit ederek film çalışmaları, politik teori ve kültürel analiz alanlarına katkıda bulunmaktadır.This study examines the enduring relationship between allegory, power, and cinema by establishing a theoretical framework and conducting an empirical analysis of two contemporary Turkish films. Allegory, defined as a dual-layered narrative technique, serves as both a tool of control and a method for critiquing dominant ideologies. Drawing on foundational theories by Fletcher, Frye, and Honing, this research differentiates allegory from metaphor and symbolism and emphasizes its unique ability to engage audiences in moral and intellectual reflection. The study explores allegory's adaptability in cinema which is a medium particularly suited for layered storytelling due to its visual and auditory potential. The empirical section analyzes Burning Days (2022) and Brother's Keeper (2021) as modern allegories of power. These films critique systemic corruption, institutional neglect, and hierarchical structures through enclosed spaces and symbolic imagery. Utilizing detailed scene analyses, the study employs theoretical perspectives from names like Foucault, Bourdieu, and Arendt to connect filmic elements such as image, sound, narrative, and idea to broader socio-political contexts. For instance, Burning Days portrays a small town rife with corruption and ecological disaster, while Brother's Keeper (2021) delves into the isolating bureaucracy of a remote boarding school. This research underscores allegory's role in cinema as a dynamic interplay of narrative complexity and symbolic resonance. It demonstrates how films critique societal power structures while engaging viewers in interpretive acts. By focusing on contemporary Turkish cinema, the study highlights the global relevance of allegory as both a mode of resistance and a reflection of ideology. Ultimately, it reaffirms allegory's capacity to reveal and critique power dynamics and contributes to the fields of film studies, political theory, and cultural analysis.