Levant’ta büyük oyun: Doğu Akdeniz’in enerji jeopolitiği

Abstract

Levant Bölgesi’ndeki ticaret sisteminden başlayarak bölgenin hidrokarbon jeopolitiğine geçiş sürecine kadar uzanan tarihsel gelişimin uzun erimli (longue dureé) bakış açısıyla incelendiği bu çalışmada, bölgenin günümüzdeki durumu, petrol ve doğal gazın arama, üretim ve ihracı konusunda özellikle 2000’li yıllardan bu yana yaşanan gelişmelerle değerlendirilmiştir. Bölgenin hidrokarbon jeopolitiğindeki çatışma ve iş birliğinin sabit ve değişen boyutlarına, uluslararası ilişkilerin güç politikaları ve güçler dengesi gibi kavramları çerçevesinde özel bir yer verilmiştir. Bu çalışma sonunda test edilerek doğrulanan iki temel hipotezden bir tanesi, zaman içinde ticaretten enerjiye evrimleşen Levant jeopolitiğinin, küresel başat güç ve uluslararası devletler sistemindeki güç dengeleri için önemini uzun tarihi boyunca koruduğudur. Buna bağlı olarak geliştirilen ikinci hipotez de, Levant jeopolitiğinin kontrolünün başat gücün elinde olduğu zamanlarda bölgesel ve küresel çaptaki barış ve istikrarın arttığıdır. Güç dengelerindeki kaymalardan ötürü Levant’taki jeopolitik kontrol tek bir gücün elinden çıkmaya başladığı zamanlarda çatışmalar artmakta, iş birlikleri azalmaktadır. Doğu Akdeniz’in enerji konusunda günümüzde karşı karşıya kaldığı tehdit ve fırsatların incelenmesinin ardından bölgedeki çatışma ve iş birliği olanakları konusunda çıkarımlar yapılarak, bölgesel aktörlerin temel stratejileri değerlendirilmiştir. Levant’ta öne çıkan yeni enerji jeopolitiğinin bölgenin önemli bir gücü olan Türkiye için oluşturacağı tehdit ve fırsatlar tartışılmıştır.

This study explores the historical evolution of the Levant region from the trade system to hydrocarbon geopolitics by using a longue dureé approach, one which evaluates the region’s present situation in light of developments in oil and natural gas exploration, production, and export. The concepts of great power politics and balance of power frame the investigation of permanent and changing dimensions of hydrocarbon geopolitics. The first of the two hypotheses tested and verified in this study is that the geopolitics of the Levant maintains its historical importance for the global hegemon and for the international state system even though the central thrust of the Levant’s geopolitics has been tranformed from trade to energy. The second hypothesis is that regional and global peace and stability increase when the geopolitics of the Levant is in the control of a hegemon. Instances of conflict increase and opportunities for cooperation decrease when the Levant’s geopolitics slips from the grasp of a single hegemon as a result of shifts in the balance of power. Following a discussion of threats and opportunities for conflict and cooperation in the Levant region, possible strategies for the regional actors are evaluated. Lastly, the threats and opportunities that Turkey faces are situated within emergent trends in the energy geopolitics of the region.